Voedselbeloning: zin en onzin

Voedselbeloningen zijn in paardenland vaak stof tot discussie. Volgens sommigen zorgt belonen met voedsel ervoor dat je paard zeer onrespectvol in je zakken komt zitten en niets meer doet als hij ziet dat de wortelmachine ‘leeg’ is en er dus niets meer te verdienen valt. Anderen zweren er dan weer bij om de mond van hun paard bij alles wat ze doen vol te proppen. Zoals altijd is het juiste antwoord veel genuanceerder dan dat.

Een goede horseman leeft maar volgens 1 regel, en dat is; er zijn geen regels. Elk paard is anders, en terwijl het ene paard misschien open bloeit bij het krijgen van een beloning zal het voor het andere paard helemaal niets betekenen. Ook de situatie waarin een zelfde paard zich op dat moment bevindt kan ertoe leiden dat op bepaalde momenten een snoep voor een doorbraak kan zorgen, en op andere momenten meer kwaad doet dan goed. In dit artikel proberen we een paar richtlijnen te geven om te leren zien wanneer voedselbeloningen van nut kunnen zijn en wanneer je ze beter achterwege laat.

Allereerst moeten we begrijpen wanneer het geven van een snoep NIET het beste idee is. Als een paard angstig is en impulsief reageert zal een voedselbeloning weinig tot geen effect hebben. Let hier ook op het woord voedselBELONING, het is dus nooit een goed idee om ons paard om te kopen om iets te verkrijgen. Kijk maar naar mensen die problemen hebben bij het trailerladen. Velen zullen proberen een spoor van snoepjes op de trailer te leggen, maar als het paard echt angstig is zal dit het probleem niet oplossen. In extreme gevallen zal het paard zelf geen interesse vertonen in het voer, maar zelfs als hij de snoepjes naar binnenwerkt, zal dit op een snelle, gestresseerde manier zijn en zal dit hem niet stimuleren om mentaal terug bij je te komen. Hoe komt dit? Het antwoord is vrij simpel. Paarden hebben verschillende noden, de ene belangrijker dan de andere. Zo zien we dat veiligheid en comfort helemaal bovenaan het lijstje staan, en dat pas daarna voedsel belangrijk wordt. Kijk maar naar paarden die angstig zijn: de staart gaat in de lucht en ze mesten. Dit vertelt je dat je paard zich klaarmaakt om te vluchten, want hij gooit de overbodige ballast overboord zodat hij sneller zal kunnen weglopen. In deze context kunnen we dan ook beter begrijpen waarom onze paarden in dit soort situaties geen interesse hebben in het voedsel: met een volle maag is vluchten veel moeilijker, en hij heeft heel andere dingen aan zijn hoofd (namelijk de zoektocht naar veiligheid en comfort). 

Dit wil echter niet zeggen dat voedselbeloningen nooit van waarde kunnen zijn als je met je paard traint, integendeel: soms versnelt een voedselbeloning het leerproces en zorgt het voor enthousiaste paarden, die gemotiveerd zijn en maar al te graag nieuwe dingen willen doen. Het kan hierbij niet genoeg gezegd worden dat voedselbeloningen een surplus bieden, een soort van bonus, en beter niet gebruikt worden om je paard te lokken. Als je paard niets voor je wil doen van zodra hij ziet dat je geen snoepen bij hebt, is dit waarschijnlijk waar je in de fout gaat. Vooral voor paarden die hun motivatie verloren zijn en het beu zijn om wat je van hen vraagt steeds maar opnieuw te moeten doen kan een voedselbeloning zorgen voor een complete mentale switch. Deze paarden vervelen zich, en vragen zich af wat er voor hen inzit (en kan je hen dit echt kwalijk nemen?). Als je bij hen op het juiste moment een voedselbeloning geeft zul je zien dat zij terug plezier krijgen in het werk en opnieuw beginnen zoeken naar wat je van hen wilt. Het is niet de bedoeling om hen bij elk goed gedrag vol te proppen op willekeurige momenten. maar wel om hen een extraatje te geven als je merkt dat ze heel erg hun best gedaan hebben om wat extra moeite te steken in wat ze dan ook aan het doen zijn.

Als laatste gaan we nog even in op een veelvoorkomend probleem waar mensen op stoten bij het geven van voedselbeloningen. We kennen ze allemaal, de brutale viervoeters die in onze zakken zitten met de boodschap “geef me al je koekjes en niemand raakt gewond”. Als dit het geval is moet je even naar jezelf kijken, want zoals bij de meeste problemen met paarden zegt dit je dat je iets niet helemaal goed doet. Hier volgen een paar tips als je tegen dit probleem aanstoot:

1. Zorg dat je eigen leiderschap en skills goed genoeg zijn nog voor je begint met voedselbeloningen. Kan je jouw paard uit je ruimte houden als hij onrespectvol is? Zo niet, dan moet je eerst daar even aan werken.
2. Als dat in orde is en je wil af en toe voedselbeloningen gebruiken, zorg dan dat je hier altijd zeer bewust en consequent mee omgaat. Laat je paard niet in je zakken zitten, stuur hem uit je ruimte en geef hem zeker nooit het voedsel als hij het eigenlijk al zelf uit je zakken haalt. Dit kan zeer logisch lijken, maar dit is iets wat we maar al te vaak zien.
3. Zorg ervoor dat je paard perfect weet wanneer en waar hij de beloning zal krijgen. Een ‘bridge’ kan hierbij helpen. Hiermee bedoel ik dat je altijd eerst een bepaald woord zegt voor hij de snoep krijgt (bijvoorbeeld: ‘goed zo!’ of ‘yes!’). Dit zal er niet alleen voor zorgen dat je timing beter wordt en dat je paard beter snapt waarvoor hij precies beloond wordt, maar ook dat je paard niet zomaar in je zakken zal komen zoeken als hij het woord niet gehoord heeft.
4. Stuur je paard altijd eerst 2 stappen achteruit voor je de beloning geeft. Dit kan je doen door een stap in zijn richting te zetten en het voedsel te presenteren waar zijn neus eigenlijk zou staan als hij 2 stappen verder van je zou staan, werkt dit moeilijk kan je hem altijd even op de borst aanraken tot hij de stappen zet. Dit zal ervoor zorgen dat je paard op den duur gaat anticiperen en al respectvol een paar stappen uit je ruimte zal zetten om zijn beloning in ontvangst te nemen.
5. Zorg ervoor dat het voedsel niet altijd noodzakelijk van bij jou komt. Leg bijvoorbeeld het voedsel op een strategische plaats weg van jou. Gaat je paard niet goed vooruit? Leg dan bijvoorbeeld een snoep op een bepaald punt en rijdt daar zo snel als je kan naartoe. Suprise, daar ligt een koekje.
6. Prop hem niet vol. Het is niet de bedoeling dat je paard tijdens je trainingssessie al zijn volledig dagrantsoen op heeft. Een voedselbeloning is een extraatje als hij iets met veel meer moeite gedaan heeft dan anders, niet een standaard beloning voor alles wat hij doet. Dit zal er ook voor zorgen dat je voedsel een krachtige werking blijft hebben. Als je paard voortdurend een beloning krijgt zal hij beginnen testen hoeveel minder hij kan doen om hetzelfde effect te verkrijgen. Dan is hij eigenlijk jou aan het trainen, en niet omgekeerd.

Wil je meer van dit soort info op verzoek, aan een hoog tempo en op regelmatige basis te verwerken krijgen? Dat kan, en dat doe ik met plezier in de Jaaropleiding Horsemanship! Daar passen we al die principes ook in de praktijk toe natuurlijk 😉 Klik hier voor meer info.